11 MEI 2024

Manifest

De Rafelranden van Utrecht

In een tijd waarin de waarde van kunst en cultuur vaak wordt gemeten in economische termen, roepen wij op tot een hernieuwd perspectief. Dit vraagt om ruimte voor rafelranden. In de schijnbaar vergeten hoeken van onze steden, daar waar de kantoorpanden vervagen en de gebaande paden ophouden, ontstaat cultuur. Het is daar, in de rafelranden, waar vernieuwing gedijt, waar ruimte is voor vrijheid en waar kunst haar ware kracht vindt. We roepen op tot het koesteren van deze plekken, tot het scheppen van ruim baan voor vrije kunst, radicale geluiden en tegenbewegingen.

De huidige winstgedreven economie heeft geleid tot meer sociale ongelijkheid en groeit uit tot een steeds grotere belemmering van de menselijke ontwikkeling. Welvaart wordt niet alleen bepaald en bereikt door materiële behoeften, maar ook door sociale en psychologische behoeften; identiteit, verbondenheid, participatie, creativiteit, bloei, levenskwaliteit, saamhorigheid, solidariteit, welzijn en levensvreugde.

Het huidige cultuurbeleid wordt vormgegeven door studies die ervoor moeten zorgen dat kunst en cultuur de ‘juiste’ financiering kan krijgen. Deze studies zijn verhalen over de economische waarde van kunst en cultuur, verteld door mensen die er niet in geloven, aan mensen die er niet in geloven.

Het is tijd om de taal van maatschappelijk belang te herontdekken. Want terwijl Utrecht verandert, verdwijnen de rafelranden. Ondanks de retoriek van inclusiviteit en gemeenschapszin, lijkt de stad zich voornamelijk te richten op kapitaal, terwijl de rafelranden steeds verder worden weggedrukt. Dit moet veranderen. De stad moet ruimte bieden aan haar rafelranden, aan haar vrijplaatsen waar mensen samenkomen om ideeën te delen, talenten te uiten en nieuwe vormen van samenwerking te ontdekken.

Kunst en cultuur staan centraal in alles wat we doen. Het is van fundamenteel belang voor wie we zijn als mens en voor de ontplooiing, vernieuwing en verrijking van de gemeenschap.

Neem bijvoorbeeld ‘plezierfabriek’ TivoliVredenburg, ooit gestart als een kraakpand en nu verstrikt geraakt in de webben van projectontwikkelaars. Dit zijn megaprojecten die de diversiteit en authenticiteit van onze stad bedreigen. Zo raakt de identiteit van de ruimte verloren en wordt de stad een grote eenheidsworst. In schril contrast met de oorspronkelijke gemeenschap is de focus nu gericht op winst, in plaats van op creatieve vrijheid. Juist vanuit de zelfkant van de maatschappij is er meer mogelijk dan binnen vastgestelde kaders. Minder regels betekent meer vrijheid, meer mogelijkheden, en minder afhankelijkheid van financiële middelen. 

Het is van wezenlijk belang om de ruimte te herstellen voor de kraamkamer van kunst en cultuur. In een tijdperk waarin het oude sterft en het nieuwe nog geboren moet worden, moeten we een fundamentele breuk maken met het economisch rationalisme dat ons systeem heeft beschadigd. Onze huidige ‘economie’ houdt geen rekening met de essentie van het leven, maar meet slechts materiële zaken, terwijl welzijn, creativiteit en verbondenheid buiten beschouwing blijven.

In de natuur is biodiversiteit essentieel voor veerkracht, en dat geldt ook voor onze steden. Vrijplaatsen en autonome creatieve broedplaatsen zijn cruciaal voor het behoud van een gezonde en diverse stadsgemeenschap. Een stad bloeit pas echt op wanneer er ruimte is voor iedereen, inclusief de rafelranden en hun creatieve bijdragen.

Het is tijd voor verandering. We roepen op tot een cultuurbeleid dat divers en inclusief is, dat vrijplaatsen waardeert en ruimte biedt aan niet-commerciële subculturen. Met deze demonstratie willen we beleidsmakers, investeerders en projectontwikkelaars laten zien dat het tijd is om de stad weer van de bewoners te maken. We eisen permanente ruimte voor vrijplaatsen, een gedereguleerd cultuurbeleid dat diversiteit omarmt, en een einde aan het kraakverbod van 2010. Ruimtes moeten langdurig gebruikt kunnen worden door de gemeenschap waarbij voldoende tijd is om deze tot bloei te laten komen en met een toekomstperspectief om de vrijplaatsen op andere locaties met vergelijkbare omvang en toegankelijkheid voort te zetten en te vernieuwen. 

We willen dat de gemeente ons niet alleen gedoogt, maar ons ook ziet  als een waardevol onderdeel van de stadsgemeenschap. We vragen om vrijheid, tijd en ruimte om te creëren. Daarom staan we op en demonstreren we voor meer ruimte voor kunstenaars, vrijplaatsen en niet-commerciële cultuur. We eisen waardering voor de rafelranden, het loslaten van commerciële belangen, en een inclusief cultureel beleid dat recht doet aan de diversiteit van onze stad. 

Vrijplaatsen moeten worden gekoesterd. Tijd en vrijheid komen met gekraakte en/of goedkope ruimtes, met weinig begrenzingen en veel passie. Dus laten we ons verenigen en ons laten zien! Laten we de levendige rafelranden van onze stad vieren en een podium bieden aan de kleurrijke initiatieven die daaruit voortkomen. Samen staan we sterker, en samen kunnen we een stad creëren die echt van iedereen is. Wij zijn los!

1. We pleiten voor het creëren van permanente ruimte voor vrijplaatsen in de stad, waarbij specifieke locaties worden voorgesteld of geïdentificeerd die geschikt zijn voor langdurig gebruik en waarbij toekomstperspectief is om ze op andere locaties met vergelijkbare omvang en toegankelijkheid voort te zetten en te vernieuwen. 
2. We eisen dat vrijplaatsen zichtbaar worden gemaakt en gedereguleerd worden, om zo de ruimte voor alternatieve culturele expressie te vergroten zonder overmatige inmenging van de overheid.
3. We pleiten voor een divers en inclusief cultuurbeleid dat rekening houdt met de behoeften en belangen van niet-commerciële subculturen, en verzetten ons tegen de verdere commercialisering van culturele ruimtes.
4. We willen dat de mogelijkheid tot autonome creatieve broedplaatsen behouden wordt om de dreiging van gentrificatie tegen te gaan. En eisen hierom het terugdraaien van het kraakverbod van 2010.

Sta je ook achter onze kernwaardes? Steun de Rave voor de Rafelranden!